Asesinados en la Guerra Civil en Galicia

Todo sobor da Guerra Civil en Galicia
Responder
Avatar de Usuario
JoseDocampo
Editor
Editor
Mensajes: 437
Registrado: 16 Nov 2003, 09:00
Ubicación: Galiza

Asesinados en la Guerra Civil en Galicia

Mensaje por JoseDocampo »

Hola:

Queremos crear una base de datos con información sobre las personas

asesinadas durante la guerra civil en Galicia. Cualquier información

que podais aportar por pequeña que sea os la agradeceremos.

Un saludo.
Invitado

Asesinados Guerra Civil

Mensaje por Invitado »

Ufffffffff, lo tenéis crudo. Tendríais que visitar todos los registros civiles y con permiso del juez encargado, acceder a los libros de defunciones en donde identificaríais a los paseados entre aquellos fallecidos por "hemorragia interna" etc.

Hace años intenté acceder a un libro del Registro Civil del siglo XIX. Pese a que indiqué al funcionario que me movía un interés puramente histórico, me respondió que los ciudadanos, de acuerdo con el Reglamento del Registro Civil, nunca pueden acceder a los libros. El hecho de que el Registro Civil sea público, significa entre otras cosas que si un ciudadano desea ver por si mismo una partida original de un libro, el funcionario se la enseñará casi siempre, en la mayoría de los casos, porque según lo indicado por ese funcionario existen partidas secretas que nunca se exhiben a los ciudadanos.

Los fusilados en consejo de guerra, deben constar en los procesos que se conservan en el Archivo Intermedio de la Región Militar Noroeste de Ferrol.
Avatar de Usuario
sisovich
Foreiro
Foreiro
Mensajes: 75
Registrado: 12 Oct 2004, 09:00
Ubicación: ferrol
Contactar:

Re: Asesinados Guerra Civil

Mensaje por sisovich »

El hecho de que el Registro Civil sea público, significa entre otras cosas que si un ciudadano desea ver por si mismo una partida original de un libro, el funcionario se la enseñará casi siempre, en la mayoría de los casos, porque según lo indicado por ese funcionario existen partidas secretas que nunca se exhiben a los ciudadanos.
Hombre, secretos despues de 50 años debe haber pocos (perdon, deberia haber pocos)
Quiero decir, que, siendo documento publico, despues de 50 años no deberia haber ningun problema o impedimento para consultarlo. Hasta los archivos secretos se desclasifican....

Pero eso de las partidas secretas... bufff. me suena raro raro.

Otra cosa es si quieres consultar cosas de gentes nacidas en el s.XX que lleven menos de 50 años muertas.. creo que hay restricciones legales para ello, y se entiendo perfectamente.
Avatar de Usuario
JoseDocampo
Editor
Editor
Mensajes: 437
Registrado: 16 Nov 2003, 09:00
Ubicación: Galiza

Mensaje por JoseDocampo »

Hola:

Los Registros Civiles es un mundo muy particular y el acceso a los mismos

depende en gran medida del funcionario que esté al frente de los mismos.

En general son personas eficientes y amables y no suele haber problemas

para conseguir partidas pero siempre hay excepciones como en todas

partes.

En cuanto al acceso directo a los libros por suerte las cosas han cambiado

mucho, hay gente trabajando en el vaciado de los libros de los Registros

Civiles de A Coruña para averiguar que personas fueron asesinadas

durante la guerra civil. Esta es la página:

http://www.terra.es/personal/suarxm/

También han vaciado los libros del Registro Civil de A Guarda:

http://www.galicia-suroeste.com/fosa_comun.htm

En cuanto a lo de las partidas que no se puede dar copia es un tema

sobre el que ya enviaré un mensaje mas adelante.

Un saludo.
Invitado

Asesinados Guerra Civil

Mensaje por Invitado »

Me alegro mucho que ahora se permita consultar los libros del Registro Civil. Resulta evidente que una vez transcurridos 50 años (y menos) muy pocos secretos pueden tener alguna importancia para la defensa del Estado, para la persecución de los delitos e incluso para la protección del honor o la intimidad de la vida privada, ahora tan de actualidad en nuestra sociedad debido al auge de programas de TV en los que poco a poco, se nos quiere hacer pasar por normal la vulgaridad, la zafiedad, la ramplonería, el cotilleo...

Volviendo a esos 50 años, como recordaréis, es el plazo que fija la Ley de Patrimonio Histórico Español y la Ley de Patrimonio Cultural de Galicia para poner a disposición de los ciudadanos un documento que afecte a la intimidad, honor o vida privada. El documento en cuestión será público una vez transcurridos 50 años desde la fecha del documento o 25 desde la muerte de la persona afectada. Todo eso lo recogen las leyes antes mencionadas, pero esas mismas disposiciones indican que no afectan al Registro Civil, Registro Central de Penados y Rebeldes, Registro General de Actos de Última Voluntad y demás registros que se rigen por una normativa propia.

Repito, yo llegué al Registro Civil, de La Coruña por cierto, y se me dijo que nones a consultar libros completos; :wink: si ellos me localizaban una partida previamente solicitada por mi, me ponían ante los ojos la hoja del libro que la recogiese, pero nada más.
Avatar de Usuario
sisovich
Foreiro
Foreiro
Mensajes: 75
Registrado: 12 Oct 2004, 09:00
Ubicación: ferrol
Contactar:

Mensaje por sisovich »

curioso
pues nada, les dices que te busquen a fulanito, que debio nacer entre el 1880 y el 1901, solo conoces su apellido materno, y no estas seguro exactamente donde nacio

Y hala, que busquen ellos....

Si funcionara asi.... ;-)
Invitado

Asesinados Guera Civil

Mensaje por Invitado »

Lo dicho, dicho está, y lo mantengo, incluso la existencia de partidas secretas de las que no se puede dar copia; por muy raras que te parezcan, existen. Espero que pronto nos den noticias sobre este tema.

Por mi parte, no fui tan gili como para ir a un registro civil y pedir una partida en un intervalo temporal de 20 años como sugieres. Sé cómo funciona un registro civil, sé de lo que escribo.

Sabía que un ciudadano había fallecido en La Coruña entre 1887 y 1890. Pese a que había rastreado la prensa del momento, no localicé la esquela y me parecía tedioso desplazarme al Archivo Diocesano de Santiago para consultar los libros sacramentales de las cuatro parroquias coruñesas, máxime cuando para realizar esa búsqueda, tendría que consultar los libros de San Jorge y San Nicolás en el Archivo Diocesano de Santiago, pero los de Santa María del Campo y Santiago, debía buscarlos en el Archivo Parroquial de Santiago de La Coruña, toda vez que como consecuencia de un concordato se había suprimido la parroquia de Santa María del Campo, dejándola únicamente como Colegiata y la parroquia había sido absorbida por la de Santiago, libros sacramentales incluidos.

En vista de lo dicho, pedí acceso directo a los libros de defunciones y se me negó por las razones que expuse más arriba.
Como sé que algunos de los libros del Registro Civil poseen un índice onomástico, no pensé que encargase un trabajo extraordinario -que pensaba hacer yo- si solicitaba que se consultasen los índices de los libros de fallecidos entre 1887 y 1890. Solicité la búsqueda, se aceptó, pero sea por un despiste o porque alguno/s de esos libros no contaban con el índice, el resultado de la búsqueda fue negativo. Continué investigando, localicé a través de otras fuentes la fecha de fallecimiento; con ella me fui al Registro Civil de La Coruña y apareció la partida que buscaba.

Que los registros civiles tienen un reglamento propio en el que nada tiene que ver la Ley de Patromonio Histórico Español ni la Ley de Patrimonio Cultural de Galicia, así como que los plazos que establecen estas últimas disposiciones no afectan a los registros civiles, y que existen partidas secretas, son verdades inconcusas. Sé de lo que escribo.
Invitado

Asesinados Guerra Civil

Mensaje por Invitado »

Olvidaba decir, por si tuviese algún interés, que hace años consulté el fondo del Gobierno Civil de la Provincia de La Coruña en el Archivo del Reino de Galicia y pude ojear por encima un índice alfabético-onomástico de desaparecidos y buscados que ocupaba como dos ficheros. Había también un registro de desaparecidos y buscados en formato libro. Recuerdo que en el libro registro aparecían los nombres dispuestos en orden cronológico y al lado de algunos se había anotado una cruz (no un aspa) que identifiqué como un signo de que esas personas habían fallecido.
Alisanos
Mozo
Mozo
Mensajes: 32
Registrado: 22 Dic 2004, 09:00
Ubicación: A Coruña
Contactar:

Desaparecidos en la guerra civil

Mensaje por Alisanos »

Como administrador de http://www.zonarepublicana.da.ru ofrezco mi colaboracion dentro de lo que pueda en ese tema. Es un gran proyecto recordar a las victimas desaparecidas. Desciendo de soldado republicano, miembro del PCG y que participó en la guerra. Tambien tengo familiares que desaparecieron gracias al "paseillo" en el Campo del a Rata en A Coruña, y que hoy en día no sabemos donde están. Es dificil saber que un familiar lo fusilaron por un ideal y que ni hoy en dia sabes donde esta enterrado pues aun nunca que yo recuerde se han localizado las fosas comunes que se encuentran en el entorno de la Torre de Hercules y que estoy seguro que allí las hay.

Salud y República en nombre de Zona Republicana
Avatar de Usuario
JoseDocampo
Editor
Editor
Mensajes: 437
Registrado: 16 Nov 2003, 09:00
Ubicación: Galiza

Mensaje por JoseDocampo »

Hola:

Alisanos muchas gracias por tu apoyo y tu colaboración.

España no se puede llamar pais democrático mientras tenga fosas

comunes. Es una verguenza que 66 años despues de terminada la Guerra

Civil miles y miles de personas que murieron por defender al gobierno

legítimo de la Segunda República (por mucho que la derecha haya

intentado cambiar la historia) sigan enterradas como animales en las

fosas donde los tiraron sus asesinos. En Argentina y Chile con terribles

dictaduras mucho mas recientes levantan las fosas comunes sin miedo

ninguno. Igual que en Guatemala, Bosnia, etc. ¿Por que en España

seguimos con ese miedo ese dejarlo pasar como si no fuera importante?

Para nosotros es de capital importancia recuperar los nombres y la

memoria de todas aquellas personas que fueron asesinadas por un ideal

por una España mas justa y democrática o simplemente por odios o

rencillas.

Por suerte desde la creación de la Asociación para la

Recuperación de la Memoria Hístórica este panorama está cambiando

mucho. La Junta de Andalucia se ha comprometido a hacer un mapa de

toda las fosas de esta comunidad autónoma. Otros gobiernos autonómicos

y locales se han comprometido con esta causa pero otros y hay que

decirlo claramente se niegan a prestar su colaboración como es de

suponer gobiernos gobernados por la derecha que por mucho que se

diga de centro a la mínima se ve donde están sus raices y sus orígenes.

Recomendamos dos páginas sobre este tema:

http://www.pce.es/foroporlamemoria/

http://www.memoriahistorica.org

y un libro:

Las fosas de Franco Emilio Silva y Santiago Macias

Este libro es un testimonio impresionante de las matanzas cometidas

por los rebeldes durante la Guerra Civil. Una obra imprescindible que

os recomendamos

Un saludo.
Alisanos
Mozo
Mozo
Mensajes: 32
Registrado: 22 Dic 2004, 09:00
Ubicación: A Coruña
Contactar:

Fosas Comunes

Mensaje por Alisanos »

Tomo nota del lib ro que citas y lo añadiré con sumo gusto a la base de datos bibliograficos que estamos reuniendo para Zona Republicana, este, a su vez es un proyecto que creamos dos personas con el fin de juntar toda la informacion posible sobre la republica española, el verdadero gobierno español elegido democraticamente y no la monarquia actual establecida a dedo por Franco. Un saludo y gracias por tu respuesta.
Avatar de Usuario
sisovich
Foreiro
Foreiro
Mensajes: 75
Registrado: 12 Oct 2004, 09:00
Ubicación: ferrol
Contactar:

Mensaje por sisovich »

No se si ya teniais este libro, pero esta semana encontre en las tiendas de Sargadelos (Ediccions do Castro)


La Represion Franquista en La provincia de Lugo
(1936-1940)
Maria Jesus Souto Blanco
ISBN: 84-7492-891-5

(Segunda Edicion)
Invitado

Mensaje por Invitado »

No sé en que se basa Alisanos para decir que en el entorno de la Torre de Hércules puede haber fosas comunes. ¿Podrías aclarar este punto?

El entorno de la Torre es una zona peñascosa, con roca a escasa profundidad y en eso incluyo el desaparecido acuartelamiento de Punta Herminia, el almacén de Pólvora del Campo de la Rata y el de Artillería de Dormideras, junto con sus "zonas polémicas". ¿No sería más cómodo para los asesinos arrojar los cadáveres al mar? ¿No estaba a escasa distancia el Cementerio de San Amaro?

Los "romanos", los agricultores que habitaban en el entorno de la Torre cultivaban las zonas en las que la tierra alcanzaba mayor profundidad. Conozco a algún "romano" y nunca me comentó nada sobre fosas comunes en sus antiguas fincas.

¿Porqué hacer fosas comunes si las personas asesinadas en el Campo de la Rata fallecían, según la versión oficial, en un momento en el que el coche que los transportaba había sufrido un pinchazo... ? Era tan sencillo como escribir que los presos habían salido del automóvil, se dieron a la fuga, se les dio el alto no sé cuántas veces y al no detenerse, se les disparó. Nadie iba a investigar.

Conviene recordar que el cercano Cementerio de San Amaro estuvo cerrado durante semanas hasta que se pudo dar sepultura a todos los cadáveres que se conducían allí.

En mi opinión, las fosas comunes se hacían cuando los "paseos" se realizaban el lugares apartados. Cavar una fosa es algo trabajoso, se tarda tiempo y parece lógico pensar que eran los propios asesinados quienes realizaban este trabajo antes de ser "pasados por las armas" o los paisanos del entorno (¿Cuesta de la Sal?). ¿Porqué perder el tiempo que tardarían los paseados o lo paisanos en cavar una fosa si arrojar los cadáveres al mar o llevarlos al Cementerio era mucho más rápido?
Avatar de Usuario
JoseDocampo
Editor
Editor
Mensajes: 437
Registrado: 16 Nov 2003, 09:00
Ubicación: Galiza

Mensaje por JoseDocampo »

Hola:

Del único cementerio que tengo constancia en los alrededores de la

torre de Hércules es el cementerio moro.

http://www.edu.aytolacoruna.es/noticias ... ticia1.htm

Un saludo.
Alisanos
Mozo
Mozo
Mensajes: 32
Registrado: 22 Dic 2004, 09:00
Ubicación: A Coruña
Contactar:

Fosas Comunes

Mensaje por Alisanos »

Estimado Convidado, te explicare mi teoria con gusto:

1º Mis bases se basan en los miembros de mi familia que sufrieron dicho "paseo". Llegaban la Guardia Civil y se los llevaban al Campo de la Rata y de allí no se sabia nada más.

2º La zona rocosa es en costa, y como sabras el entorno del Campo de la Rata no es de poca profundidad cuando existe en el un cementerio moro, y para hacer una fosa comun no es necesario escabar a 40 metros de profundidad.

3º Conozco bien las zonas de agricultura de la torre de Hércules, pues mi familia era propietaria de gran parte de esas tierras asta que el Ayuntamiento de esta ciudad las expropio y otras tantas fueron vendidas. Estas tierras eran propiedad mucho antes de 1890. Y la mayor zona de cultivo es la zona que comprende la carcel y el acuario pues donde esta el campo de la rata no estaban destinadas a grandes cultivos sino pequeñas leiras de lechuga pertenecientes a familias de la zona. Y la mayoria no se cultivaban en ellas desde hace años hablando de los años 70 y en fechas anteriores dudo que si apareciese algun resto se publicara.

4º El cuartel "Polvorín" estaba situado en territorio celta no romano, como bien sabras alli existió un altar celta con petroglifos que los militares usaban para prácticas de tiro y que posteriormente se llevaron al Castillo de san antón si mal no recuerdo. y mira si hay profundidad de terreno cuando esa zona esta llena de sotanos donde se guardaba la polvora.

5º Si los cadáveres se tiraran al mar, con el número de fusilados que hubo en su día, como bien sabras los cuerpos al cabo de unos días salen a flote, lo cual llenarían las costas y playas de cuerpos. Y no creo que llegaran a ese punto de llamar tanto la atención.

6º Tu califico de romano no creo que sea para los que teniamos tierras en la torre ni para los coruñeses de pura raza como quien diria de quienes descendemos desde muchos años de estos, pues antes de romanos hubo celtas, y ceñirse a la zona de romana sin saber a ciencia cierta tan siquiera que la torre es romana pues no especifica que los romanos la contruyeran sino que la recuperaron pues se dice que es fenicia y puede que sea anterior aun a esta segun un historiador amigo mio.

7º No certifico que haya fosas comunes pero lo más seguro es que las haya, y documentación sobre el tema no creo que exista demasiado a no ser por la voz del pueblo. No creo que los franquistas sean tan poco inteligentes para anotar los fusilamientos y la situacion de las fosas comunes, pues si existiese eso que nos avisen y asi nos pondremos a cavar mañana mismo.

Si necesitas que aclare algo más no dudes en decirlo.

Salud y Republica
Alisanos
Mozo
Mozo
Mensajes: 32
Registrado: 22 Dic 2004, 09:00
Ubicación: A Coruña
Contactar:

Mensaje por Alisanos »

Por cierto, en Adormideras, que yo sepa no existió ningún cuartel de Artillería, el único que había era el Polvorín en la Península de la torre o en las inmediaciones del Instituto Anxel Casal donde hubo otro Polvorín que estalló. El Cuartel de Atillería estaba en la Maestranza, zona Ciudad Vieja, actual rectorado. Luego en la zona de la Torre tenemos el Castillo de San Amaro y el Castillo del Arenal Grande de las Praderas, en terrenos de mi familia, donde está situado el Acuario, y que pocos documentos lo citan y que parte de esos restos se usaron para la construcción del muro de la antigua cetarea. Si necesitas mas datos sobre el cuartel Vereda del polvorin no dudes en preguntar o sobre otro acuartelamiento de la zona.

SS!
Invitado

Mensaje por Invitado »

Amigo Alisanos, creo que me has malinterpretado o yo no me he explicado bien.

Verás, dices que a los paseados se los llevaba la Guardia Civil y posteriormente no sabíais nada más. Bien, es una posibilidad, pero a mi juicio (y sigo a Lamela Cernadas en sus "Estampas de injusticia") lo más común era que se llevase a las personas que fueron asesinadas a la Cárcel de la Torre o al cuartel de Atocha. Allí pasaban un cierto tiempo hasta que llegaban los falangistas al amanecer y los subían a un coche. Se iban por la antigua carretera de circunvalación hasta llegar al Campo de la Rata y al llegar allí les daban el fin trágico que tú yo lamentamos. Cuando se producía un fusilamiento tras el "reglamentario" consejo de guerra, los asesinados eran "pasados por las armas" en Punta Herminia, formándose el oportuno cuadro, con pelotón de fusilamiento y oficial médico que certificaba la defunción. Pero no se trata de eso, estamos hablando de "paseados", personas a las que la Guardia Civil, falangistas u otros, asesinaban sin juicio previo.

En cuanto a la profundidad de las tierras del entorno de la Torre, me estoy refiriendo a las inmediaciones del Campo de la Rata y como seguramente conocerás, el Cementerio Moro se hizo volando parte de la roca para darle suficiente profundidad. Por otra parte, si te fijas en el lado más ancho de su planta que mira hacia el mar, comprobarás que el muro está elevado sobre el terreno, precisamente para lograr mayor profundidad.

Te refieres a los celtas, ¿con filtro o sin filtro? No hay una sola evidencia arqueológica de una presencia "celta" en el entorno de la Torre y mucho menos en la Torre. Si tienes dudas léete "Excavaciones bajo el faro romano de la Torre de Hércules", un trabajo que podrás recuperar usando el Google y del que es autor el arqueólogo y a la sazón, director de Museo Arqueológico Municipal D. José María Bello Diéguez. Todo el "rollo" de los celtas hoy da risa a los arqueólogos. Las ensoñaciones de Murguía y Viceto sobre celtas y fenicios, no dejan de ser eso, ensoñaciones, pero la ciencia, la arqueología, nos demuestra que la Torre de Hércules es un faro romano y en las exhaustivas excavaciones realizadas por los años de 1990-1992 no aparecieron sino restos romanos en las capas más profundas del yacimiento y ningún resto anterior.

Si te refieres a los petroglifos (=inscripciones sobre roca) que hay en el entorno de la Torre, uno de ellos, como bien dices, estaba junto al depósitos de EMALCSA y hoy se encuentra en el Castillo de San Antón; el otro, sigue en su lugar, en Punta Herminia. Estos petroglifos nos son tan antiguos como pensaban los Tettamancy, Juan Cabré, Antonio de la Iglesia y otros eruditos que se ocuparon de ellos desde finales del siglo XIX. Los arqueólogos nos dicen que a la luz de los conocimientos que poseen son "marcas de término" y fueron esculpidos en la Edad Media. Si lo dudas, échale un vistazo a las obra del arqueólogo municipal José María Bello Diéguez "La Coruña antes de Roma" y "La Coruña romana y altomedieval".

Para impedir que un cadáver salga a flote, no hay más que atarle un peso, una piedra por ejemplo.

En cuanto al cuartel de Artillería, no me referí a tal cosa sino a un almacén de Artillería. Me explico. En la zona de Adormideras se encontraba el Castillo de Dormideras, al final de la playa de San Amaro, mirando al mar desde la playa, a la izquierda. Ese castillo, construido a finales del siglo XVIII cuando era capitán general de Galicia Pedro Martín Zermeño, en el siglo XX dejó de cumplir la misión para la que fue contruido: defender la bahía. Según me cuentan, allí se estableció un almacén de espoletas que controlaba el cuerpo de Artillería. En el Campo de la Rata, también había otro almacén, de pólvora si no me informaron mal, en una casuquilla que desapareció al colocar los menhires que hoy vemos. Conozco también la batería del Orzán, en donde hoy se levanta la casa de los peces, y el almacén de pólvora de Monte Alto, en donde está el colegio, que como tú dices estalló durante los años 50 del siglo XX, rompiendo los cristales de las ventanas de media ciudad.

Supongo que conocerás los libros registro de enterramientos del cementerio de San Amaro, hoy en el Archivo Municipal de La Coruña. Si los has visto, recordarás que entre los nombres de los difuntos suelen aparecer inscripciones del tipo "cadáver de un desconocido" o "no identificado"...

¿No sería más fácil pensar que entre esos cadáveres que nadie reconoció están las personas que nunca aparecieron?

La historia no es "acertar o no acertar". Consiste en expresar y ordenar con la mayor economía linguïstica posible, un conjunto de pruebas, de evidencias, relacionadas con un asunto. No has aportado ninguna prueba que evidencie la existencia de fosas comunes y sí sólo una convicción apriorística, así pues, mientras no digas que encontraste un documento o si quieres un testimonio de alguien que fuese testigo de la excavación de esas fosas, lamento no poder creer tu hipótesis, simplemente porque no me parece lógica.

Un abrazo.
Avatar de Usuario
serba
Foreiro Ilustre
Foreiro Ilustre
Mensajes: 19875
Registrado: 29 Sep 2004, 09:00
Ubicación: Mos

Re: Asesinados en la Guerra Civil en Galicia

Mensaje por serba »

JoseDocampo escribió:Hola:

Queremos crear una base de datos con información sobre las personas

asesinadas durante la guerra civil en Galicia. Cualquier información

que podais aportar por pequeña que sea os la agradeceremos.

Un saludo.
He descubierto el nombre de dos soldados fallecidos a consecuencia de la Guerra Civil (1936-1939), aunque desconozco el lugar, me han comentado que había sido en una emboscada, espero noticias con datos verídicos y contrastables, aprovecho el hilo de tu mensaje para pedir cualquier aclaración o dato relacionado:

- Santiago Cando Santiso

- José Uz Cando

P.D: Ruego un minuto de silencio por todos los fallecidos. ¡Gracias!
Poblada soledad es hoy el mundo.
Avatar de Usuario
Milleiro
Super Foreiro
Super Foreiro
Mensajes: 1306
Registrado: 04 Nov 2001, 09:00
Ubicación: Galiza
Contactar:

CERDEDO

Mensaje por Milleiro »

OS MORTOS ESQUECIDOS: RADIOGRAFÍA DA REPRESIÓN FRANQUISTA NUN PEQUENO CONCELLO RURAL. O CASO DE CERDEDO (PONTEVEDRA)

*Algúns datos espidos
- Habitantes: 5.211 no ano 1940.
- Partidos presentes na Corporación Municipal na Fronte Popular: “Izquierda Republicana” e “Partido Socialista Obrero Español”.
- Alcalde en 1936: Luciano García Ventín, carpinteiro natural da Feira de Fondós e concellal dende 1922; era Alcalde accidental dende a victoria da Fronte Popular. PSOE.
- Outras forzas políticas e sociais:
• “Juventudes de Acción Popular” (JAP), activas na capital municipal máis que nada e reconvertidas na Falange nos primeiros tempos da Guerra Civil. Membros destacados: Manuel Gutiérrez Torres (logo xefe de Falange), a súa tía Carmen Díaz Gutiérrez (logo dirixente da Falange feminina), Francisco Nieto (logo falanxista destacado). Houbo tamén algún falanxista de primeira hora, caso de Nilo Sieiro Sieiro, natural de Castro.
• Carlistas: José Caramés (alcalde nos anos 20), Manuel López Vizcaíno (párroco de San Martiño).
• “Federación de Agricultores y Obreros del Ayuntamiento de Cerdedo”, entidade agraria e obreira composta por dez sociedades radicadas en Pedre, Tomonde, Lourido, Figueroa, Castro, Deán, Quireza, Folgoso, Cerdedo e Bugarín. De tradición republicana e socialista dende a súa creación en 1920, no mes de Xaneiro de 1933 vaise integrar na CNT con máis de 200 afiliados, aínda que a UGT segueu a ter moitas simpatías tanto individuais como nalgúns colectivos, como os de Castro, Pedre e Tomonde. A razón da mudanza, veu dada polos canteiros e albaneis de Cerdedo que traballaban en Madrid dende Marzo a Nadal, e pouco a pouco fóronse afiliando ao potente “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” (CNT) da capital republicana. Logo, ao voltar ás súas parroquias no inverno, aproveitaron para integrar á Federación cerdedense na CNT galaica. Tiña local propio en Deán, incendiado e expropiado pola Falange tras o 18 de Xullo de 1936.
• Houbo, asemade, un feixe de simpatizantes do PCE, e a propia Pasionaria deu un mitin en Pedre andando a Fronte Popular.
- Mortos cerdedenses durante a Guerra Civil e a posguerra inmediata: 76.
- Mortos no Exército Nacional: 36 (17 no figuran na lápida da Igrexa parroquial, posto que se consideraron desaparecidos cuxos restos nunca se atoparon; neste caso, as familias non cobraron ningunha pensión de viudedade ou compensación por parte dos vencedores).
- Mortos no Exército Republicano: 22. Filiacións coñecidas: 13 CNT, 1 PSOE, ¿1 PCE?, 7 non consta.
- Asasinados ou fusilados polos franquistas: 18. Filiacións coñecidas: 7 PSOE e UGT, 6 CNT, 1 Izquierda Republicana, ¿1 PCE?, 3 non consta.
- Forzas represivas: Falange, Cívicos de Víctor Lis Quibén, Falange feminina, Garda Civil.
- Persoas sinaladas pola súa participación nos asasinatos e maltratos ou como instigadores dos mesmos: Manuel e Angel Gutiérrez Torres (xefe da Falange, inspector farmacéutico e boticario de Soutelo de Montes; alcalde de Cerdedo nos anos 40 e 50) xunto con outro dos seus irmáns, Francisco Nieto (transportista; falanxista), Enrique, Jesús e Antonio Troitiño (comerciantes e transportistas; cívicos), Bernardino Torres “O Ferrador”, Antonio e José Sieiro Giadás, Secundino Couceiro “O Lapote” (marxinal), Secundino Jorge (mestre nacional; delegado gobernativo a comezos dos anos 40; acusado de “blando” por Carmen Díaz), Totó e Manuel Peleteiro, Comandante Ríos (mando da Garda Civil destinado en Cerdedo), Constantino Alonso (de Castro), Ramón Bao (de Quireza, xornaleiro), Figueroa (canteiro de Serrapio), “Chan da Vela” (xornaleiro de San Isidro), José Barros (canteiro de Pedre), Laurentino Barros (sen oficio, fillo do anterior), Paulina e Rogelio, matrimonio que levaba a taberna-tenda do Outeiro (Quireza), Manuel López Vizcaino, párroco de San Martiño de Figueroa (instigador; requeté), A. Rodríguez Anllo, párroco de Castro (instigador), Carmen Díaz Gutiérrez (instigadora; Falange feminina), Ramón Lois Cabano (capataz do camiño de ferro na Gudiña e Xefe Local de Falange de A Gudiña a partir do 1/9/36).
- Escenarios de paseos ou de torturas e maltratos: A Ponte do Barco e A Abelera, ambos lugares na antiga estrada Pontevedra – O Carballiño, entre Pedre e Dorna. A Ponte do Cando, no vial que une Castro con Quireza. A Abelera foi un lugar utilizado decote polos Cívicos de Víctor Lis Quibén, e alí se produciron asasinatos de persoas de diversos Concellos. Cuartel da Garda Civil de Cerdedo. Taberna-tenda do Outeiro (Quireza), utilizada como “checa” polos falanxistas da zona (Alonso, Bao, Rogelio e Paulina).

*A lista moura

A) Falecidos polas represalias durante a guerra ou na inmediata posguerra :
- Francisco Arca Valiñas (Figueroa). Paseado na Ponte do Barco. Dirixente da “Sociedad `El Trabajo´” de Figueroa, integrada na “Federación de Agricultores y Obreros del Ayuntamiento de Cerdedo” (CNT). 13 de agosto de 1936.
- Secundino Bugallo Iglesias (Figueroa). Paseado na Ponte do Barco. Dirixente da “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na “Federación de Agricultores y Obreros del Ayuntamiento de Cerdedo” (CNT). 13 de agosto de 1936.
- Gerardo Bugallo Lois, fillo do anterior (Figueroa), mobilizado no exército nacional e pasado polas armas en Teruel polos mesmos que asasinaron ao seu pai. “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na “Federación de Agricultores y Obreros del Ayuntamiento de Cerdedo” (CNT). 1938.
- José Torres Paz (Cerdedo). Paseado na estrada Pontevedra-Santiago. Cadro sinalado do PSOE. 11 de agosto de 1936.
- José Cortizo González (Barro-Arén). Paseado na estrada Pontevedra-Santiago. PSOE. 11 de agosto de 1936.
- Martín Ferreiro Álvarez (A Botica-Quireza). Concelleiro de Obras do Axuntamento de A Coruña. Agachado en Quireza ao comezo da guerra, pasou a Portugal e logo a Francia e á zona republicana, onde loitou. Internado no campo de Argelés, no Mediodía francés, ao rematar a Guerra Civil. Apresado polos alemáns que o internan no campo de concentración de Mauthausen, onde morre 15 días antes de ser liberado polas tropas americanas. Izquierda Republicana. 1945.
- Manuel Tato Cadórniga (Loureiro). Tenente do Exército Republicano na zona de Madrid, falecido polos malos tratos na cadea de Lugo ao finalizar a guerra. “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na Federación de Cerdedo (CNT). Nadal de 1939.
- Darío Tato Fernández (Loureiro). Primo do anterior. Finalizada a guerra na que participou no bando republicano en Madrid, foi detido en Cerdedo, enviado a Madrid e alí fusilado. “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na Federación de Cerdedo (CNT). 1939.
- Plata (de As Quintas-Codeseda, pero casado en Laxoso). Loitou no Exército Republicano. Fusilado tras a Guerra Civil. 1939.
- Perfecto Ventín Barreiro (Tres Aldeas). Paseado na canteira do Suspiro, no Padornelo, cerca de A Gudiña. Traballador do camiño de ferro Zamora-Ourense. PSOE e UGT de A Gudiña. Nadal de 1936.
- Manuel Ventín Picallo, sobriño de Perfecto, (Tres Aldeas-As Quintas). Paseado na canteira do Suspiro, no Padornelo, cerca de A Gudiña. Traballador do camiño de ferro Zamora-Ourense. PSOE e UGT de A Gudiña. Nadal de 1936.
- Olegario Ventín Picallo, sobriño de Perfecto, (Tres Aldeas-As Quintas). Paseado na canteira do Suspiro, no Padornelo, cerca de A Gudiña. Traballador do camiño de ferro Zamora-Ourense. PSOE e UGT de A Gudiña. Nadal 1936.
- Erundino Ventín Picallo, sobriño de Perfecto, (Tres Aldeas-As Quintas). Paseado na canteira do Suspiro, no Padornelo, cerca de A Gudiña. Traballador do camiño de ferro Zamora-Ourense. PSOE e UGT de A Gudiña. Nadal de 1936
- Ramiro Lois Ventín, primo dos anteriores (Piñeiro). Paseado na canteira do Suspiro, Padornelo, cerca de A Gudiña. Nadal de 1936.
- Francisco Varela Garrido, “Pancho”, (Cerdedo), secretario do Concello de Cerdedo. PSOE. Fusilado en Monteporreiro (Pontevedra) o 27 de xullo de 1937.
- José Paz Cachafeiro. Secretario no ano 1933 da “Federación de Agricultores y Obreros del Ayuntamiento de Cerdedo” (CNT). Fusilado en Santiago, onde traballaba na construcción dun pantano no Tambre. 1936.
- Benjamín Troitiño Beiro. Fusilado en Santiago, onde traballaba na construcción dun pantano no Tambre. 1936.
- Eulogio Mosquera Vázquez (Limeres): Residía fora de Cerdedo. Detido por “comunistoide”, foi ingresado na cadea de Burgos, dende onde mantivo correspondencia coa familia de Limeres ata 1939. Logo, deixou de enviala e, seica, morreu de enfermidade ou malos tratos na cadea.
- Manuel Garrido (Fondós), “O Negro” ou “O Resucitado”, foi dado por morto cun tiro no peito na noite do 11 de agosto de 1936, cando en compañía de José Torres Paz e José Cortizo González, José Mª Taberneiro (antigo concelleiro do PCE en Forcarei, de alcume “O Rolo” de Vilapouca) e Jesús González (de Soutelo de Montes) foi transladado á estrada Pontevedra-Santiago para ser asasinados. Debeu andar polo monte e entobado na casa ata o remate da Guerra Civil, para que non remataran a faena os franquistas. Nese período, a súa muller recibiu malleiras para que o delatara. Era militante destacado do PSOE.

B) Falecidos formando parte do Exército Republicano durante a Guerra Civil :
- José Simal Penelas (Figueroa). “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na “Federación de Agricultores y Obreros del Ayuntamiento de Cerdedo” (CNT).
- Eladio Simal Penelas (Figueroa). Idem.
- Agustín Simal Penelas (Figueroa). Idem.
- José García Bugallo (Figueroa). “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na Federación de Cerdedo (CNT).
- Manuel Arca Gamallo (Figueroa).
- Secundino Obelleiro Costa (Figueroa). “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na Federación de Cerdedo (CNT).
- Manuel Otero ¿Pardo? (Castro). “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e Federación de Cerdedo (CNT).
- Julio Espiñeira Iglesias (Castro do Medio). Membro destacado do PSOE.
- Antonio Quibén Simal (Loureiro). “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na Federación de Cerdedo (CNT).
- Perpetuo Sieiro Torres (Loureiro)
- Benigno Tato Cadórniga (Loureiro). “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na Federación de Cerdedo (CNT).
- Jesús Corral (Loureiro)
- Higinio Portela (Loureiro). “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e cadro sinalado da “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na Federación de Cerdedo (CNT).
- Raimundo Pereira Fuentes (Laxoso). “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e Federación de Cerdedo (CNT).
- José Pose Pérez (Laxoso).
- Francisco Álvarez Rodríguez (Laxoso). Foi Comisario Político ¿PCE?.
- José Otero Peleteiro (Piñeiro). “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e “Sociedad `La Alianza´” de Quireza, integrada na Federación de Cerdedo (CNT).
- Manuel Varela Piñeiro (Vilarchán).
- Ramiro Umia (Serrapio).
Falecidos a maioría deles na defensa de Madrid. Outros nas frontes de Extremadura,Talavera, Guadalajara ou en Asturias.

C) Falecidos do bando republicano na inmediata posguerra a causa das feridas de guerra ou das mutilacións :
- Manuel Simal Penelas (Figueroa), “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na Federación de Cerdedo (CNT). Preso ao rematar a guerra, morreu aos poucos na súa localidade natal debido ás feridas de guerra.
- Agustín Obelleiro Gamallo (Figueroa), “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e cadro sinalado da “Sociedad `El Trabajo´”, integrada na Federación de Cerdedo (CNT). Suicidouse na súa localidade natal, desesperado debido á minusvalía provocada polas mutilacións que lle imposibilitaban para o traballo sen recibir ningunha pensión.
- Severo Rodríguez (Vilar), preso ao finalizar a contenda e liberado por estar en estado terminal, morreu na súa localidade natal.

D) Algúns asasinados de outros concellos na Abelera durante a Guerra Civil :
- Un pintor, posiblemente José González Valeiras de Señorín (O Carballiño), que traballaba no “Gran Taller de Mecánico de Carrocerías `Avelino Piñeiro´” de O Carballiño. Asasinado pola Falanxe de O Carballiño (“Narizán”, “Colón”...) 1936.

E) Asasinados na posguerra vencellados á guerrilla :
- 2 homes novos, asasinados entre 1947 e 1950 pola Garda Civil no monte de Porriñeiras (Figueroa), logo de apresalos entre A Baiúca e A Portela (fronteira entre A Estrada e Forcarei), lugar de paso dos guerrilleiros. Viñan fuxindo dende a zona de Vigo.
- Outros feitos relacionados coa guerrilla: Don Lisardino, crego de Castro a fins do anos 40 e tío de Ramiro Lois Ventín, foi considerado sospeitoso de axudar á guerrilla e recibir aos guerrilleiros na súa rectoral, de maneira que esta foi rexistrada pola Garda Civil en varias ocasións naqueles anos.

* Encadeados, perseguidos e exilados: notas para unha primeira achega
- Francisco Varela Buesa, “Don Paco”, mestre nacional en Cerdedo e o militante máis destacado do PSOE cerdedense, da FETE-UGT. Condenado a morte en 1936, logo conmutada por trinta anos. Expulsado do seu emprego en 1940, puxo escola en 1944 para os fillos dos carrilanos en Campobecerros (A Gudiña).
- Benigno Simal Penelas, cadro sinalado da “Sociedad de Agricultores y Obreros `El Trabajo´”, de Figueroa, integrada na Federación de Cerdedo (CNT). Detido con Francisco Arca Valiñas e Secundino Bugallo Iglesias nun primeiro intre, logrou fuxir salvándose dunha morte segura. Exilado no Río da Plata, Arxentina, onde morreu.
- Luciano García Ventín, PSOE, fuxido nos primeiros meses da contenda, cando era un dos máis buscados polos falanxistas para asasinalo. Logo, estivo preso varios meses e sofreu, segundo Antonio Rodríguez Fraiz, “moitas persecuciós e aldraxes” por parte dos elementos franquistas.
- Aniceto Obelleiro. Dirixente da “Sociedad `El Trabajo´” de Figueroa, integrada na Federación de Cerdedo (CNT). Preso nun primeiro intre en Cerdedo, salvouse dunha morte segura por un parente falanxista que conseguiu que o desterraran a Burgos.
- Severino Bugallo Valiñas, Cerdedo, tesoureiro do Concello, Secretario de Izquierda Republicana en Cerdedo. Preso nun primeiro intre, foi enviado por mandato do Tenente Coronel Rogina (xefe da Comandancia da Garda Civil en Pontevedra) dirixido aos falanxistas de Cerdedo, ao cuartelillo de Pontevedra xunto con Torres, Taberneiro, Cortizo, Garrido e González, para ser asasinados o 11 de agosto de 1936. Salvouse polo seu cuñado Vicente “O da Carteira”, xefe de Falanxe en Soutelo, que fixo que alguén o reclamase pouco antes de darlles o paseo, meténdoo nunha fonda aconsellándolle non saír para evitar que lle asasinaran. Logo dun tempo fuxido na Chamadoira e no Monte do Seixo, consigue embarcarse co seu irmán Sabino a Cuba por Vilagarcía, pasando logo aos EEUU. Voltou á zona republicana coas Brigadas Internacionales e estivo destinado en Salou (Tarragona). Rematada a guerra, foi internado no campo de Argelés, en Francia, de onde fuxe a Bordeaux e participa na resistencia contra os alemáns. Preso e deportado a España, salva do fusilamento mercé a un irmán falanxista. Pasa arredor de sete anos en diversos internados, entre eles San Simón.
- Sabino Bugallo Valiñas, de Castro, comerciante, do PSOE. Dirixente da “Sociedad de Agricultores y Canteros” de Castro. Fuxido no monte dende o primeiro intre. Fuxe co seu irmán a Cuba dende o porto de Vilagarcía. Logo se translada a Buenos Aires, onde morreu.
- Amancio Simal Sieiro (Castro do Cabo). Tenente do Exército Republicano. Ferido nunha perna e prisioneiro ao rematar a guerra, zafou por pouco da morte xa que ao ser feito prisioneiro queríano botar por un barranco. Salvado por un veciño Nilo Sieiro Sieiro, de Castro, que era falanxista e Alférez Provisional.
- Laudelino Bugallo, (Os Castros-Quireza), canteiro, “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid e membro sinalado da Federación de Cerdedo (CNT). Preso logo de rematar a guerra que fixo no Exército Republicano en Madrid, perseguido e maltratado polo falanxista Ramón Bao cando voltou a Cerdedo.
- Rogelio Arca Rivas, “Sindicato Único del Ramo de la Construcción” de Madrid (CNT) e “Sociedad `El Trabajo´” de Figueroa, integrada na Federación de Cerdedo (CNT). Fixo a guerra no Exército Republicano; ao rematar estivo varios meses preso nun campo de concentración en Teruel e nunha Compañía de Revisión. Logo, obtivo a liberdade condicional e debeu presentarse a diario no cuartelillo da Garda Civil. Daquela, segundo as súas lembranzas, aos que loitaran no bando republicano “non se lles tiña en conta para nada, non eran ninguén...”.
- Francisco Bugallo, de Loureiro, idem.
- José Diz, de Figueroa, idem.
- Manuel Diz, de Figueroa, idem.
- José Mª Vilas, de Figueroa, idem.
- Xosé Otero Espasandín, de Castro. Profesor e escritor, residente durante a IIª República en Madrid, onde dirixiu a revista P.A.N. Simpatizante do PCE. Participou na guerra no bando republicano e formou parte da Alianza de Intelectuales Antifascistas. Pasou polo campo de concentración de Argelés, no Mediodía francés, e logo estivo exilado en Gran Bretaña, Arxentina e EEUU, onde faleceu tras realizar un meritorio labor cultural.
- Manuel Espasandín, de Quireza?, exilado en Francia, logo de loitar no Exército Republicano. Estivo no campo de concentración de Argelés e foi internado polos alemáns en Mauthausen, logrando sobrevivir. Morre no exilio.
- Jesús Bugallo Merza, de Deán, tío de Francisco Bugallo, membro sinalado da “Sociedad `El Trabajo´” de Figueroa, exilado en Arxentina.
- Manuel Bugallo Merza, de Deán, irmán do anterior, dono dun serradoiro na Barciela (Castrelo-Forcarei) que foi incautado. A súa muller maltratada polos falanxistas. Tivo que se exiliar a Arxentina.
- Francisco Obelleiro, Os Castros-Quireza, entobado na súa casa durante a Guerra Civil durante moito tempo. Constantes malleiras á súa muller para que o delatara.
- Constantino Simal Simal, mestre nacional na Botica-Quireza, membro destacado da “Sociedad de Agricultores y Obreros `La Alianza´” de Quireza. Foi perseguido, apaleado en Sabucedo e a piques estiveron de darlle o paseo. Salváronno o primeiro alcalde franquista, Gerardo Lorenzo, de Quireza e o párroco. O seu pai, José Simal, tivo que se agachar nunha palleira e nun muíño no Castro do Medio logo de unha tentativa de asalto á sua casa de Castro.
- José Carballo Quintillán, mestre nacional en Tomonde e dirixente da “Sociedad de Trabajadores y Oficios Varios”. Depurado do seu cargo e internado varios anos no penal da Illa de San Simón. Negouse a recuperar a súa escola cando, anos despois, llo ofertaron.
- Daniel Obelleiro, mestre nacional, depurado do seu cargo?.
- José Alonso Arenas, mestre nacional en Folgoso, suspendido e expulsado do seu cargo en 1940.
- Carolina Camiña, mestra nacional en Barro, suspendida do seu cargo en setembro 1936.
- David Fernández, mestre nacional en Serrapio, suspendido do seu cargo en setembro 1936.
- Angel Lino Rodríguez?, mestre nacional en Bugarín, suspendido do seu cargo en setembro 1936.
- Claudino Vidal, mestre nacional en Pedre, suspendido do seu cargo en setembro de 1936.
- Luis Toimil, mestre en Cerdedo, perseguido e exilado.
- Manuel Sueiro Iglesias, de Limeres, carpinteiro e logo mestre radicado dende 1919 en Verín e, máis tarde, en Ourense, onde dirixiu un centro privado de ensino, a coñecida “Academia General”. Militante do Partido Radical Socialista e colaborador da progresista “Asociación de Trabajadores de la Enseñanza de Orense” (ATEO). Tivo que se agachar en Limeres tras o alzamento militar para evitar o seu asasinato; aínda así, o día 12 de agosto de 1936 varios falanxistas ouensáns desprazáronse a Cerdedo para reclamar a súa entrega por parte da Garda Civil, ao que se negou o sarxento Anselmo Sánchez sabedor do seu paradoiro. Sofreu a incautación da súa academia e da súa conta bancaria en Ourense. Logo de dous anos protexido polos veciños, entregouse e pasou algúns meses na cadea de Ourense, sendo sometido posteriormente a expediente de depuración e inhabilitado para a docencia.
- Xosé Regueiro Otero, de Tomonde, xastre, do PSOE. Condenado a morte por desertar do exército nacional. Salvou a vida por intermediación do crego Antonio Rodríguez Fraíz.
- Moreiras, de Tomonde, sofreu numerosas malleiras logo do 18 de Xullo.
- Teófilo Otero Valiñas, de Castro, concelleiro na Fronte Popular, condenado a 20 anos de reclusión por axuda á rebelión. Estivo preso maiormente na illa de San Simón entre o 30 de setembro de 1936 e o 18 de xullo de 1940, data na que saíu en liberdade provisional. Foi obxecto de expediente de responsabilidades políticas no ano 1940.
- Severino Simal Iglesias, de Filgueira, obxecto de responsabilidades políticas en 1940.
- Manuel García Fondós, de Vilalén, foi obxecto de responsabilidades políticas en 1940. Tras o golpe militar, pasou á zona republicana por Portugal dende o tramo do camiño de ferro de Lubián (Zamora), onde traballaba. Foi oficial do Exército republicano e sofreu incautación do seu patrimonio.
- José Rodríguez Quintillán, de Tomonde, internado un ano na Illa de San Simón.
- ¿? García, de Quireza, cuñado de Martín Ferreiro, axudóulle a fuxir a Portugal, polo que foi detido e internado un tempo no penal de a Illa de San Simón.
- Julio López Fondós, canteiro, dirixente da “Sociedad de Agricultores y Canteros” de Castro, PSOE. Fixo a guerra no exército republicano. Internado nun campo de concentración en Francia, voltou a España voluntariamente, pasando a outro campo de internamento (¿Miranda de Ebro?). Os familiares tentaron sacalo mediante unha carta do crego de Castro, que, en realidade, presentábao como un orador e activista político destacado. Saíu do campo mercé un aval do Alcalde franquista, Gerardo Lorenzo.
- Manuel Nieto Castro, dirixente da “Sociedad `La Luz´” de Bugarín, andivo fuxido moito tempo no monte. Moi perseguido por Bao e Alonso, confiscáronlle o automóvil.
- Avelino Fraga Alonso, directivo da “Sociedad Agraria y Obreira `La Alianza´” de Quireza, antigo concelleiro, andivo fuxido moito tempo.
- Avelino Alonso Rivas, de A Devesa, estivo varios anos na cadea.
- Cesáreo Álvarez Fortes, albanel de Cerdedo, PSOE, emigrado en Asturias durante a IIª República. Condenado a 20 anos de prisión e internado no campo de concentración de Camposancos.
- Antonio Mariño, A Insua, canteiro, participou na Guerra Civil no Exército Republicano, preso ao remate da contenda na cadea de Lugo.
- Julio Otero, de Tomonde, estivo no Exército Republicano na zona de Castellón. Logo da contenda, pasou un tempo nun Batallón Disciplinario.
- Laureano Troitiño, de Cerdedo, idem.
- O ferreiro de Carballás: Mallado polos falanxistas de Cerdedo.
- Andrés do Rato ¿?: Mallado polos falanxistas de Cerdedo.
- Sieiro : de Deán, mallado por Bernardino Torres “o ferrador”.
- Antonio e Agustín Carballal: irmáns, de Serrapio, se enrolaron no exército republicano en Madrid e despois da derrota estiveron presos na cadea de Lugo, de onde se fugaron. Logo, estiveron moi perseguidos.
- “O Gaiteiro” de Abelaindo (¿José da Gaiteira?): Queimáronlle a casa.
- Armando Barros Barros: de Pedre, canteiro, ideas espiritistas e concelleiro en 1936. Perseguido.
- Fernando Gandos: de Pedre, ferreiro, recibiu a visita dos falanxistas para ser paseado, pero escapou ao monte onde botou tempo agachado. A súa fragua rexistrada para a procura de armas.
- Os da Carme de Gomallal: pai e fillo, de Pedre. Seica eran masóns, foron perseguidos e o fillo tivo que fuxir a Brasil con papeis falsificados.
- Isolino Raposeiras: de Vilalén, canteiro, fundador da “Soc. de Trabajadores y O.V.” de Tomonde, concelleiro entre 1931 e 1936, perseguido.
- Manuel Monteagudo : de Castro, procesado en Ferrol (onde facía a mili por Mariña), Causa 207/36, por facer garda no Concello de Fene. Logo se agachou en Castro ata que o alcalde Gerardo Lorenzo dóulle un certificado de boa conducta, reincorporándose ao Exército.

* A modo de conclusións
1º) Pouco se ten dito, até agora, do custo humán sofrido en determinadas zonas de Galiza (aquelas onde boa parte da poboación masculina desenvolvía oficios itinerantes, de maneira que o comezo da guerra colleu a estas capas en territorio leal á República ( )), respecto dos veciños falecidos tras participar na Guerra Civil no bando republicano. A importancia numérica das defuncións e as rabexadas represivas posteriores á Guerra Civil, fican ben ás claras nos apuntamentos anteriores, e ben puidera aplicarse o “modelo cerdedense” a outras zonas do país nas que coincidiron unhas circunstancias semellantes.
2º) A represión mortal, fora de casos singularizados, foi selectiva e acadou a súa máxima brutalidade nos cidadáns máis comprometidos e conscentes: os dirixentes das sociedades agrarias e obreiras integradas na cenetista “Federación de Agricultores y Obreros del Ayuntamiento de Cerdedo”, os combatentes máis destacados no bando republicano procedentes da devandita Federación, as autoridades republicanas pertencentes aos grupos municipais presentes na Corporación, e os militantes máis activos e capacitados do PSOE. Como caso singular, cabe subliñar o cruel episodio da familia Ventín, cuxo asasinato foi xustificado pola súa hipotética e destacada participación nos enfrontamentos acontecidos na Gudiña entre os traballadores da vía férrea coa Garda Civil e o Exército faccioso ( ). Cos asasinatos e persecucións, os novos detentadores do poder procuraron reducir á categoría de súbditos á cidadanía máis consciente, e que ese carácter exemplarizador da represión perdurara (como así aconteceu) no futuro. Nas lembranzas dos habitantes de Pedre e Figueroa, transmitidas ás agachadas de pais a fillos, aínda aboia o terror que causaron os berros de Francisco Arca e Secundino Bugallo, cando eran bárbaramente torturados na Ponte do Barco antes de morrer ( ). E se as mortes non foron máis, non se debeu a outra cousa que a “disfuncións” na eficacia letal das partidas de asasinos.
3º) A nivel territorial, houbo unha zona especialmente castigada, os lugares de Figueroa e Loureiro, moi próximos entre si e pertencentes á parroquia de San Martiño de Figueroa. As razóns fican expostas na Nota 3; non obstante, debemos enfatizar encol da importancia que sobre a maior ou menor intensidade e brutalidade da represión, exerceu o posicionamento dos cregos. Alí onde asumiron un papel comprometido coa barbarie, caso de Castro e San Martiño de Figueroa, esta resultou dunha intensidade aterradora. Non obstante, onde empregaron a súa autoridade moral para impedir as represalias, caso dos párrocos de Pedre e Quireza, estas tiveron un xorne máis livián.
4º) Aínda que a represión cebóuse na poboación masculina ( ) por ser a monopolizadora do activismo sociopolítico no concello, non podemos dicir o mesmo respecto do papel dalgunhas falanxistas da vila de Cerdedo, máis tamén de Quireza, moi activas no seu papel de instigadoras dos abusos e represalias ( ).
5º) Cumpriría botar máis luz sobre o acontecido no sinistro lugar da Abelera, onde segundo certos indicios pode haber fosas comúns onde fican represaliados dados por desaparecidos, xa que todo apunta a que alí tiveron lugar asasinatos de persoas provenientes doutros concellos pontevedreses e ourensáns. Polo que sabemos, as partidas do sanguinario Víctor Lis Quibén frecuentaron A Abelera, xa que era unha zona que ben puideramos denominar “terra de ninguén”, onde nin a Garda Civil dos postos de Cerdedo e de San Xurxo querían saber nada do que alí acontecía.
6º) Podemos enxergar a partir das cifras aportadas o custo que tivo a Guerra Civil, tanto no senso cuantitativo como no cualitativo, para un pequeno concello rural como era Cerdedo: máis de 70 mortos en ambos bandos, e unha morea de represaliados con penas de cadea, malos tratos, expulsión dos seus traballos (no caso significativo dos mestres), exilio, incautacións de bens ou persecucións varias; eiquí tan só desvelamos a punta do “iceberg”, posto que, de seguro, foron moitos máis. Ao cabo, debemos sinalar que tamén no bando nacional houbo xente inxustamente esquecida: os 17 soldados do exército franquista dados por desaparecidos e que non figuran na placa que aínda hoxe está pendurada da parroquial de Cerdedo; daquela, as súas familias non cobraron unha chica do novo Estado redentor.

Dionísio Pereira
Vilar (Cerdedo)









*Fontes
Bibliografía.-
- Arca Rivas, R. Año 1936-1939. Guerra Civil Española. Madrid. Diario. Manuscrito, Figueroa-Cerdedo.
- Dasairas, X. “Mestres ourensáns represalidos polo franquismo”, in “A Trabe de Ouro, nº 14, Abril-Xuño 1993, Ed. Sotelo Blanco, Santiago.
- Cid Fernández, X.M. Educación e ideoloxía en Ourense na IIª República, Universidade de Santiago de Compostela, 1989.
- De la Granja Fernández, P. Represión durante la Guerra Civil y la posguerra en la provincia de Zamora. Zamora, Instituto de Estudios Zamoranos “Florian de Ocampo”, 2002.
- Heine, H. A guerrilla antifranquista en Galicia. Vigo: Edicións Xerais,
1980
- Lamela, L. A Coruña, 1936: Memoria convulsa de una represión. Sada-A Coruña: Edicións do Castro, 2002.
- Pereira, D. “O agrarismo en Cerdedo: unha fe de vida” in Boletín “Verbo Xido”, nº 2, Setembro 2002, Soutelo de Montes.
- Pereira, D. “Forcarei visto a través do periódico “Acción Social”” in Boletín “Verbo Xido”, nº3, Decembro 2002, Soutelo de Montes.
- Pereira, D. “Os represaliados na Guerra Civil en Cerdedo” in Boletín “Verbo Xido” nº 4, Maio 2003, Soutelo de Montes.
- Pereira, D. Xosé Otero Espasandín: Vida e pensamento dun cerdedense desterrado, “Verbo Xido”, Soutelo de Montes, 2004.
- Porto Ucha, A. S. O maxisterio pontevedrés na II República, Guerra Civil e Franquismo. Alén Miño Edicións, Ponteareas, 2003.
- Prada Rodríguez, J. Ourense, 1936-1939. Alzamento, Guerra e Represión, Ed. do Castro, Sada-A Coruña, 2004.
- Rodríguez Fraiz, A. Canteiros e artistas de Terra de Montes e Ribeiras do Lérez. Pontevedra: Comisión de Cultura da Deputación de Pontevedra e Concellos de Cerdedo e Forcarei, 1982.
- Silva Ferreiro, M. Galicia y el Movimiento Nacional. Santiago: Seminario Conciliar, 1938.

Xornais.-
- “Galicia Libre”, voceiro da “Federación de Agrupaciones de Gallegos Libertarios”, Madrid-Valencia, 1937-39.
- “Faro de Vigo”, ano 1940.

Entrevistas.-
- D. Rogelio Arca, Figueroa.
- D. Agustín Domínguez, Tres Aldeas.
- D. José Bugallo, Os Castros-Quireza.
- D. Manuel Monteagudo, Castro.
- D. Severino Rascado, Mamoalba.
- D. Lino Lema Bouzas, Santiago.
- Dña. Remigia Moa, Piñeiro.
- D. José Cadavid, Cerdedo.
- D. Julio López, Castro.
- D. Vicente Bugallo, Cerdedo.
- Dña. Mª del Carmen Obelleiro, Figueroa.
- D. Adolfo Regueiro, Tomonde.
- D. Miguel Pose, Pedre.
- D. Manuel Ricoy, Limeres.
- D. Bonifacio Ferrón, Castro/Pedre.
- D. José Sueiro, Ourense/Limeres.

NOTA: Datos aportado por Dionísio Pereira
Invitado

Re: Desaparecidos en la guerra civil

Mensaje por Invitado »

Alisanos escribió:Como administrador de http://www.zonarepublicana.da.ru ofrezco mi colaboracion dentro de lo que pueda en ese tema. Es un gran proyecto recordar a las victimas desaparecidas. Desciendo de soldado republicano, miembro del PCG y que participó en la guerra. Tambien tengo familiares que desaparecieron gracias al "paseillo" en el Campo del a Rata en A Coruña, y que hoy en día no sabemos donde están. Es dificil saber que un familiar lo fusilaron por un ideal y que ni hoy en dia sabes donde esta enterrado pues aun nunca que yo recuerde se han localizado las fosas comunes que se encuentran en el entorno de la Torre de Hercules y que estoy seguro que allí las hay.

Salud y República en nombre de Zona Republicana
Witoldo

Cambados??

Mensaje por Witoldo »

Estimada gente, alguien sabe que paso durante la guerra civil en cambados y alrededores??

Madre me comento hace mucho que muchas personas de tendencia ideológica socialista/comunista aparecian colgadas en los arboles (ajusticiados).-

muchas graciasWitoldo

Mail: corporalesfm@yahoo.com.ar
Avatar de Usuario
serba
Foreiro Ilustre
Foreiro Ilustre
Mensajes: 19875
Registrado: 29 Sep 2004, 09:00
Ubicación: Mos

Mensaje por serba »

... As últimas estimacións falan de 8.000 mortos entre fusilados tras xuízos sumarios, paseados e enfermos que finaron por mor de malos tratos.

http://www.anosaterra.com/documentos/ce ... umero=1206
Poblada soledad es hoy el mundo.
Avatar de Usuario
a_cachafeiro
Novo
Novo
Mensajes: 6
Registrado: 09 Jul 2006, 09:00

jesus manuel cachafeiro

Mensaje por a_cachafeiro »

mi nombre es alejandra cachafeiro y vivo en argentina. en julio del 1936 mi padre que vivia en campo lameiro fue a pontevedra con unos vecinos para enterarse sobre el avance de las fuerzas de la republica cuando un grupo de la falange vino buscando a su hermano juan que estaba fugitivo y el alcalde les aviso que el la plaza estaba jesus cachafeiro y que era el hermano de juan y lo apresaron. el estuvo preso tres años y cuando termino la guerra civil pudo escapar a francia y alli estuvo en un campo de concentracion y al estallar la segunda guerra mundial les dieron la opcion de ingresar al ejercito frances en las fuerzas libres y lo mandaron a africa, alli estuvo toda la guerra, luego estuvo un año en paris ara al fin venir a buenos aires donde estaban sus padres. mi tio juan fue fusilado por la falange poco despues de que apresaran a mi padre, estaba ocultandose en un cobertizo y su tio serafin faro lo delato y cuando trataba de escapar lo fusilaron. mi padre tuvo la suerte de ver la muerte de este traidor aqui en buenos aires . mi padre fallecio en septiembre de 1987 y de el herede su pasion socialista.

alejandra cachafeiro
Avatar de Usuario
serba
Foreiro Ilustre
Foreiro Ilustre
Mensajes: 19875
Registrado: 29 Sep 2004, 09:00
Ubicación: Mos

Mensaje por serba »

"Una base de datos informa de las víctimas de la Guerra de 1936"

http://www.lavozdegalicia.es/santiago/2 ... 873433.htm


<<La Base de Datos das vítimas da guerra civil e a represión franquista en Galicia se presenta mañana en la Facultad de Filosofía de la USC. Los datos han sido contrastados entre diferentes fuentes y se han estudiado hasta ahora 2.608 procesos judiciales que constan de más de 400.000 páginas, además de investigar 310 registros civiles municipales, y 100 de las 452 entrevistas que poseen los fondos del proyecto, además de 52 trabajos publicados por diferentes autores en las últimas décadas sobre el asunto...>>
Poblada soledad es hoy el mundo.
Avatar de Usuario
sandraafer
Super Foreiro
Super Foreiro
Mensajes: 526
Registrado: 02 Jul 2009, 16:00

Re: Asesinados en la Guerra Civil en Galicia

Mensaje por sandraafer »

Hola
Deseo incluir en el listado los datos de mi tío,hermano de mi padre.
Se llamaba Juan Luis Fernandez Génova, hijo de Josefa Génova Freire,nació en Santiago de Compostela el 12-11-1918 y fue fusilado en la puerta del cementerio de Vilagarcia de Arousa el 6-1-1937.
Según el registro civil del lugar su certificado de defunción ha sido arrancado del libro de difuntos ,aunque su nombre figura en el índice.
Está enterrado junto a su madre en el Cementerio Municipal de Rubianes- Villagarcía.
José Domingo González Boullosa “El Tapicero” era su tío,sus nombre están grabados en el monumento por la libertad en recuerdo de los muertos por el franquismo y en el banco de datos Nomes e Voces.
Gracias por abrir este espacio.
Sandra Fernandez
fermursu
Mozo
Mozo
Mensajes: 19
Registrado: 16 May 2011, 00:52

Re: Asesinados en la Guerra Civil en Galicia

Mensaje por fermursu »

Mensaje para Sandra Fernández

Muy agradecida por la información que me facilita. Consultaré los enlaces.

Un cordial saludo.

fermursu
Avatar de Usuario
serba
Foreiro Ilustre
Foreiro Ilustre
Mensajes: 19875
Registrado: 29 Sep 2004, 09:00
Ubicación: Mos

Re: Asesinados en la Guerra Civil en Galicia

Mensaje por serba »

De Boimorto:
<< [...] 'paseados' en agosto de 1936: Isidro Filloy López, Andrés Filloy y Caitán García Vázquez [...] >>
[...] <<En los próximos meses, el equipo de voluntarios de la ARMH y de la Agrupación de Familiares esperan retomar los trabajos de exhumación en la zona tan pronto como obtengan los permisos de acceso a la finca donde presumiblemente se encuentra una segunda fosa en la que podrían encontrarse los restos de Ramón Sánchez Rapela y Ramón Vázquez Garea.>> [...]
http://www.laopinioncoruna.es/galicia/2 ... 20521.html
Poblada soledad es hoy el mundo.
Avatar de Usuario
serba
Foreiro Ilustre
Foreiro Ilustre
Mensajes: 19875
Registrado: 29 Sep 2004, 09:00
Ubicación: Mos

En Lugo

Mensaje por serba »

Se puede consultar también una lista de personas de Lugo, teniendo clara la advertencia que leemos en dicha página:
Os contidos desta páxina son produto dos traballos de investigación realizados pola profesora e investigadora María Jesús Souto Blanco, a quen pertencen todos os dereitos intelectuais.

Quen utilice publicamente estes datos fica obrigado a citar a súa procedencia.



Entramos en "Listado por orde alfabética", http://www.lugo.es/cs/represion/index.jsp

Además de nombre y apellidos, añade: estado civil, profesión y edad.
Poblada soledad es hoy el mundo.
Coiradas.
Mozo
Mozo
Mensajes: 49
Registrado: 02 Jul 2012, 01:27

Re: Asesinados en la Guerra Civil en Galicia

Mensaje por Coiradas. »

Una idea estupenda, me uno y estoy a su disposición en lo que pueda ayudar.
Avatar de Usuario
sandraafer
Super Foreiro
Super Foreiro
Mensajes: 526
Registrado: 02 Jul 2009, 16:00

Re: Asesinados en la Guerra Civil en Galicia

Mensaje por sandraafer »

Hola Coiradas

Si te interesa el tema te recomiendo el sitio Nomes e Voces: http://www.nomesevoces.net/gl/

Un gran trabajo de la Universidad; puedes entrar en la base de datos de las víctimas, informes, bibliografía, mapas, etc.

Gracias por tus aportes.

Saludos

Sandra Fernandez
Responder