AGUÍN
Ola, acabo de ver por casualidade a vosa sección de apelidos. Fun consultar o meu, Aguín, do que eu xa coñezo a etimoloxía, e vin bastantes erros. Coméntochos:
1) O apelido é unica e exclusivamente galego, e procede da evolución patrimonial galega do antropónimo latino AQUILINUS. Como se ve, vén sendo o mesmo ca Aguiño, pero con outra solución dialectal (coma camín / camiño). Un apelido ou topónimo coa mesma forma pode existir ( e existe) tamén na China ou en Francia, pero nin teñen a mesma orixe có galego nin teñen o mesmo significado. Son simples casualidades.
2) O lugar onde máis Aguíns hai é o Salnés. No instituto nacional de Estatística só constan uns poucos Aguíns en Madrid e Zaragoza, os cales ben poden ser de orixe galega (http://www.ine.es/fapel/FAPEL.INICIO). Se fose un apelido vasco ou francés habería moitos preto desas zonas, pero non.
3) O único misterio do apelido é que, por forza, se ten que tratar dun apelido toponímico (pola súa concentrada distribución), e o topónimo debe estar na mesma zona do Salnés, pero non aprece ningún lugar chamado Aguín en toda Galicia. En Portugal hai dous lugares chamados "Aguim", pero non sei se se le Agüín ou Aguín porque os portugueses non usan diérese. Non obstante, tampouco creo que sexan a orixe deste apelido porque quedan moi lonxe de Galicia, aínda que seguro que están emparentados etimoloxicamente.
Espero poder contribuír á mellora da sección dos apelidos.
Fengxui
Aguin
Aguin
-
Lemos y Romay
- Super Foreiro
- Mensajes: 627
- Registrado: 08 Sep 2007, 10:38
- Ubicación: O Salnés
- Contactar:
-
BlasDominguez
- Novo
- Mensajes: 2
- Registrado: 20 Ene 2009, 19:25
Non hay ningun toponimo "aguin"... Mais temos esta referencia no Arquivo do Reino de Galicia:
MELCHOR ALVAREZ DE QUIROGA, CURA DE STA. Mª DE AGUIN, CON JUAN DORADO. REIVINDICACION DE BIENES DE SU IGLESIA. 1632 XVII.
¿Que ocorreu con esa Sta Mª de Aguin? ¿Onde estaba? Responder a estas cuestions poderia darnos algunha pista.
MELCHOR ALVAREZ DE QUIROGA, CURA DE STA. Mª DE AGUIN, CON JUAN DORADO. REIVINDICACION DE BIENES DE SU IGLESIA. 1632 XVII.
¿Que ocorreu con esa Sta Mª de Aguin? ¿Onde estaba? Responder a estas cuestions poderia darnos algunha pista.
-
BlasDominguez
- Novo
- Mensajes: 2
- Registrado: 20 Ene 2009, 19:25
Para comezar, coméntovos que son filóloga e fun alumna de Gonzalo Navaza, un reputado estudoso sobre toponimia e apelidos de Galicia. En http://www.amesanl.org/apelidos/index2.html podedes ver o que publicou a respecto da confusión sobre a orixe dalgúns apelidos (mirade que son varias páxinas, hai que premer en 'seg.' para ver os apelidos).
Del aprendín varias cousas:
1) A heráldica non ten nada que ver cos apelidos. Os escudos non representan un apelido, senón a unha familia noble. Dúas familias nobles que tivesen o mesmo apelido non tiñan nunca o mesmo escudo. Case o 100% da poboación non ten orixe noble, polo tanto, nunca tivo escudo.
2) É mellor non fiarse de etimoloxías feitas por heraldistas. As etimoloxías que atribúen apelidos galegos a orixes francesas, gregas ou rusas, etc., son fantasiosas e carentes de sentido. Un exemplo de disparate é o que atribúe a orixe do apelido 'Figueroa' a unha árbore de América. En realidade ese apelido existe de antes do descubrimento de América. A súa forma correcta é 'Figueiroa', pero en Galicia sufriu unha deturpación desgaleguizante, cousa que non pasou en Portugal. Outro exemplo é o apelido Vázquez, que os heraldistas atribúen a Asturias cando en realidade é de Galicia. 'Vázquez' presenta perda do -L- intervocálico, trazo típico do galego (o asturiano non o perde). Así, en Galicia é 'Vázquez' ou 'Vásquez', en portugués 'Vasco' e en castelán (e asturiano) 'Velasco' ou 'Velázquez'.
3) O 99,99999% dos apelidos que hai en Galicia son galegos. Galicia é unha rexión emisora de emigración, non receptora. Polo menos, ata hai unha década.
4) Cando un apelido se atopa moi concentrado nunha zona é que se trata dun apelido de orixe toponímica, e o topónimo normalmente está a poucos quilómetros ou nalgún dos concellos próximos.
5) Apelidos coma Bello ou Besada son en realidade 'Vello' e 'Vesada' (leira labrada). O apelido 'Ruso' é en realizade 'Ruzo' (canoso).
6) Os apelidos toponímicos sempre foron maioritarios, mentres os antroponímicos eran os minoritarios, reservados aos nobles. Os antroponímicos (rematdos en -ez ou -es) comezaron a ser maioritarios hai 2 séculos, cando se fixeron os primeiros catastros. Naquel momento púxose de moda poñer apelidos antroponímicos para simular orixe noble.
Son sei a que te refires con respecto ás fontes, pero te remito a uns cantos mapas:
Apelido Aguín en Galicia (a inmensa mairía atópanse no sur do Salnés):
http://servergis.cesga.es/website/apelidos/viewer.asp
Apelido Aguín en España (a inmensísima maioría, na Provincia de Pontevedra, e non hai unha soa persoa con ese apelido no País Vasco): http://www.ine.es/fapel/FAPEL.INICIO?Ti ... do_e=Aguin
É posible consultar a orixe remota dos nosos devanceiros consultando as fontes bautismais (o rexistro civil non vale porque se creou en 1880). Só hai que ir á igrexa onde nos bautizaron e, como na partida bautismal se indica o lugar e data de nacemento dos pais, e na dos pais a dos avós, e na dos avós a dos bisavós, etc. podemos retroceder no tempo ata chegar a un século no que xa non hai rexistros ou se perderon. Moita xente o fixo e chegou ao século XV. O que comprobaron con isto é que todos os seus antepasados eran de alí de toda a vida.
Del aprendín varias cousas:
1) A heráldica non ten nada que ver cos apelidos. Os escudos non representan un apelido, senón a unha familia noble. Dúas familias nobles que tivesen o mesmo apelido non tiñan nunca o mesmo escudo. Case o 100% da poboación non ten orixe noble, polo tanto, nunca tivo escudo.
2) É mellor non fiarse de etimoloxías feitas por heraldistas. As etimoloxías que atribúen apelidos galegos a orixes francesas, gregas ou rusas, etc., son fantasiosas e carentes de sentido. Un exemplo de disparate é o que atribúe a orixe do apelido 'Figueroa' a unha árbore de América. En realidade ese apelido existe de antes do descubrimento de América. A súa forma correcta é 'Figueiroa', pero en Galicia sufriu unha deturpación desgaleguizante, cousa que non pasou en Portugal. Outro exemplo é o apelido Vázquez, que os heraldistas atribúen a Asturias cando en realidade é de Galicia. 'Vázquez' presenta perda do -L- intervocálico, trazo típico do galego (o asturiano non o perde). Así, en Galicia é 'Vázquez' ou 'Vásquez', en portugués 'Vasco' e en castelán (e asturiano) 'Velasco' ou 'Velázquez'.
3) O 99,99999% dos apelidos que hai en Galicia son galegos. Galicia é unha rexión emisora de emigración, non receptora. Polo menos, ata hai unha década.
4) Cando un apelido se atopa moi concentrado nunha zona é que se trata dun apelido de orixe toponímica, e o topónimo normalmente está a poucos quilómetros ou nalgún dos concellos próximos.
5) Apelidos coma Bello ou Besada son en realidade 'Vello' e 'Vesada' (leira labrada). O apelido 'Ruso' é en realizade 'Ruzo' (canoso).
6) Os apelidos toponímicos sempre foron maioritarios, mentres os antroponímicos eran os minoritarios, reservados aos nobles. Os antroponímicos (rematdos en -ez ou -es) comezaron a ser maioritarios hai 2 séculos, cando se fixeron os primeiros catastros. Naquel momento púxose de moda poñer apelidos antroponímicos para simular orixe noble.
Son sei a que te refires con respecto ás fontes, pero te remito a uns cantos mapas:
Apelido Aguín en Galicia (a inmensa mairía atópanse no sur do Salnés):
http://servergis.cesga.es/website/apelidos/viewer.asp
Apelido Aguín en España (a inmensísima maioría, na Provincia de Pontevedra, e non hai unha soa persoa con ese apelido no País Vasco): http://www.ine.es/fapel/FAPEL.INICIO?Ti ... do_e=Aguin
É posible consultar a orixe remota dos nosos devanceiros consultando as fontes bautismais (o rexistro civil non vale porque se creou en 1880). Só hai que ir á igrexa onde nos bautizaron e, como na partida bautismal se indica o lugar e data de nacemento dos pais, e na dos pais a dos avós, e na dos avós a dos bisavós, etc. podemos retroceder no tempo ata chegar a un século no que xa non hai rexistros ou se perderon. Moita xente o fixo e chegou ao século XV. O que comprobaron con isto é que todos os seus antepasados eran de alí de toda a vida.
Con respecto a Agudín, é filololoxicamente imposible a evolución fonética de Agudín a Aguín. Quizais podería saír un 'Agüín', e aínda así é moi improbable, pero xamais sairía Aguín. Ademais, se o topónimo se conservou como Agudín, sen perder o -D- intervocálico, o lóxico é que o apelido non evolucionase máis có topónimo. E, por certo, o apelido Agudín existe como apelido.
Para o que nos vale o topónimo Agudín é para comprobar que, efectivamente, na fala desta zona predominaba a terminación -ín fronte a -iño. Cando apareceu o topónimo Agudín a xente dicía pequenín, sobrín, camín... no canto de pequeniño, sobriño, camiño ou Agudiño. Esta zona dialectal con terminacións en -ín era bastante ampla noutra época. En Caldas, aparece un Eirín (Eiriño), que tamén existe como apelido, e, na outra esquina de Galicia, no Norte de Lugo, continúa sendo forma dialectal viva a día de hoxe, aínda que en retroceso.
Aguiño é apelido frecuente tamén no Salnés, máis no norte ca no sur (ao revés de Aguín, que é máis frecuente no sur), de modo que se comproba unha complementariedade dialectal destas dúas variante do mesmo apelido.
Lin ademais por este foro que nos rexistros de apelidos había xente que nacía apelidándose Aguiño e morría apelidándose Aguín (ou viceversa), o que deixa evidencia de que na época antiga os escribas eran conscientes de que se trataba do mesmo apelido con diferentes variantes dialectais e vacilaban entre escribir unha cousa ou outra. Parece que no norte favoreceron un pouco máis a variante Aguiño e no sur a de Aguín.
Para o que nos vale o topónimo Agudín é para comprobar que, efectivamente, na fala desta zona predominaba a terminación -ín fronte a -iño. Cando apareceu o topónimo Agudín a xente dicía pequenín, sobrín, camín... no canto de pequeniño, sobriño, camiño ou Agudiño. Esta zona dialectal con terminacións en -ín era bastante ampla noutra época. En Caldas, aparece un Eirín (Eiriño), que tamén existe como apelido, e, na outra esquina de Galicia, no Norte de Lugo, continúa sendo forma dialectal viva a día de hoxe, aínda que en retroceso.
Aguiño é apelido frecuente tamén no Salnés, máis no norte ca no sur (ao revés de Aguín, que é máis frecuente no sur), de modo que se comproba unha complementariedade dialectal destas dúas variante do mesmo apelido.
Lin ademais por este foro que nos rexistros de apelidos había xente que nacía apelidándose Aguiño e morría apelidándose Aguín (ou viceversa), o que deixa evidencia de que na época antiga os escribas eran conscientes de que se trataba do mesmo apelido con diferentes variantes dialectais e vacilaban entre escribir unha cousa ou outra. Parece que no norte favoreceron un pouco máis a variante Aguiño e no sur a de Aguín.
Xa sei de onde pode vir Agüín. Non ten nada que ver con Aguín, aínda que iso xa era obvio.
Agüín é unha variante de Abuín (hai moitos casos de palabras onde o -B- se torna en -G- e viceversa). Abuín, pola súa parte, é unha evolución galega dun nome propio latino AVOLINUS / ABOLINUS.
Aguín, como xa vos comentara, é a evolución galega de AQUILINUS.
Agüín é unha variante de Abuín (hai moitos casos de palabras onde o -B- se torna en -G- e viceversa). Abuín, pola súa parte, é unha evolución galega dun nome propio latino AVOLINUS / ABOLINUS.
Aguín, como xa vos comentara, é a evolución galega de AQUILINUS.
